İŞ HAYATINDA TÜKENMİŞLİK SENDROMU

   Günümüz toplumunda stresli yaşamın etkisi ile görülme sıklığı giderek artan tükenmişlik sendromu, kişiler tarafından önemsenmesi ve uzmanlar tarafından muhakkak tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Çalışmanın ne kadar erdemli bir davranış olduğunu gerek atasözlerinden gerekse çevremizdeki insanlardan sıkça duymaktayız. Ancak, yapılan araştırmalara göre, işiniz ne olursa olsun, hangi meslek kolundan olursanız olun, işinizi sevseniz dahi tükenmişlik sendromu ile karşı karşıya kalabileceğinizi göstermektedir.

Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?

  Yaptığınız iş yükü ile ilişki olmayarak kendinizi fiziksel veya zihinsel olarak yorgun hissediyorsanız, işe gitmek için motivasyonunuz her geçen gün daha da azalıyorsa, yaptığınız ve tamamladığınız işler artık size eskisi kadar önemli gelmiyorsa ve hatta yaptığınız şeyler sizi hayal kırıklığına uğratıyorsa, başladığınız işi bitirmekte zorlanıyorsanız, işten soğuduğunuzu hissediyorsanız, çalışırken hata üstüne hata yapmaya başladıysanız tükenmişlik sendromundan bahsetmek mümkündür. Bu belirtilere ek olarak; unutkanlık, dalgınlık, dikkat dağınıklığı, sürekli yorgun ve bitkin hissetme, uyku problemleri, bedenin belirli bölgelerinde kas ağrıları gözlemlenebilmektedir. Ancak bu belirtiler haricinde kişiye özgü semptomların oluşması mümkündür.

Tükenmişlik Sendromu Nasıl Kendini Belli Eder?

    İşe başlarken herkesin kendine göre bir beklentisi, arzusu ve yapmak istediği şeylere karşı bir enerjisi vardır. Belli bir süreç içerisinde kişi bu beklentisi gerçekleştirmek, arzu ve isteklerini yerine getirmek için var gücü ile çalışır. Bir süre sonra yaptığı işte emeğinin karşılığını alamaması, karşılaştığı bazı güçlükler karşısında hayal kırıklığına uğraması ile birlikte arzu ve isteklerinde azalma başlar. İş hayatında duygusal olarak doyuma ulaşamayan kişi, bulunduğu süreci sorgulamaya başlar. Bu süreçte kişiler birçok farklı tepki gösterebilirler. Kimisi farklı arayışlara yönelerek iş değiştirmeye doğru adım atabilir. Kimisi ise bulunduğu süreç içerisinde kalarak, sistem ile mücadele etmeye ve sistemi ve insanları değiştirmeye çalışır. Değiştirmeye çalışırken istediği döngüye giremediğini fark ettiğinde ise kişi kendini tekrardan tükenmişliğe ve bıkkınlığa iter. Bu durumda kişinin başarısızlık ve umutsuzluk üzerine olan inançlarını tetikler. Tam tersi şekilde, sistem içerisinde kalmaya devam ederken, sistemi değiştirmeye çalışmadan kabul eden, mutsuz ve isteksiz bir şekilde çalışmasını sürdürmeye devam eden kişi ise kendini mücadeleden çeker ve tamamen tükenmiş hissedebilir. Kişi kendini yetersiz görmeye başlayarak, bir şeyleri başarabildiğine dair inancı azalır ve kendini başarısız olarak tanımlar. Bu başarısızlık duygusu ve düşüncesi, kişiyi tekrardan tükenmişliğe iter.

Tükenmişlik Sendromu Hangi Durumlar ile İlgilidir?

   Tükenmişlik sendromu, kişilik özellikleri ile ilişkilidir. İşe başlarken çok heyecanlı ve istekli olan insanlarda görülme sıklığı daha fazla olduğu belirtilmektedir. Kendi iş tanımının sınırlarını belirleyemeyen, verilen her işin üstesinden en iyi şekilde gelmeye çalışan, iş konusunda gereğinden fazla fedakarlık yapan, istemediği durumlara karşı ‘hayır’ demekte zorlanan, mükemmeliyetçi bir kişiliğe sahip olan insanlarda daha çabuk tükenmişlik hissi meydana gelmektedir. Bir taraftan kendi beklentilerini karşılamaya çalışan diğer taraftan ise başka insanların beklentilerini karşılamayan çalışan kişi, her iki beklentiye de cevap vermekte zorlandığı zamanlarda umutsuzluğa kapılır ve moral bozukluğu yaşar. Bu duruma bağlı olarak kişi kendini suçlama davranışına eğilim gösterebilir. Tüm bu bahsedilen durumlar sonucunda iş yaşamı ile birlikte, kişinin aile ve sosyal yaşamında da eş zamanlı olarak meydana gelen sıkıntılar tükenmişlik sendromunun şiddetini ve sıklığını arttırabilir.

Tükenmişlik Sendromu Karşısında Neler Yapılabilir?

   Tükenmişlik sendromu, başlangıçta kişinin alacağı küçük önlemler ile kendi kendine iyileşebilen bir durum olarak ortaya çıkabilir. Kendine zaman ayırmak, dinlenmek için kendine küçük molalar vermek önemlidir. Müzik dinlemek, egzersiz yapmak, yürüyüş yapmak gibi sevdiğiniz aktiviteleri gerçekleştirmeye yönelik zaman planlaması yapmak kişiyi rahatlatabilir. Kişinin sevdiği insanlarla vakit geçirmesi iyi gelebilir. En önemli nokta ise, kişinin iş dışında, iş ile ilgili bağlantılardan uzak kalmasıdır. İş konuşmalarından, iş maillerinden ve telefon görüşmelerinden uzaklaşmak tükenmişlik ile aranıza mesafe koyacaktır. Diğer bir önemli nokta ise, uyku düzenidir. Yeterli ve düzenli uyku, gün içerisinde ki verimliliği artırır. İş hayatında ise, bir düzen kurmak, plan yapmak iş yükünüzü ve sorumluluklarınızı gözden geçirmek için iyi bir fırsat olabilir. Eğer tüm bu bahsi geçen bireysel önlemleri yapmakta dahi zorlanıyor iseniz, kendinizi kaygılı, üzgün ve depresif bir ruh hali içerisinde hissediyorsanız profesyonel bir destek almanın zamanı gelmiş olabileceğine dair alarm çalıyor demektir. O halde, uzman bir klinik psikoloğa ya da psikiyatriste başvurmaktan, yardım almaktan çekinmeyiniz lütfen.

                                                                                                                                                     Uzman Klinik Psikolog Büşra Ketancı

Farkındalık ayı olarak bilinen nisan ayı, ‘Otizm Spectrum Bozukluğu’ tanısına dikkat çekmektedir. 2008 yılından itibaren Birleşmiş Milletlerin aldığı karar ile birlikte tüm dünyada 2 Nisan ‘Dünya Otizm Günü’ olarak kabul edilmektedir. 2 Nisan itibari ile toplumun otizm konusuna farkındalık kazanmasını ve erken teşhisin önemini vurgulamak amacı ile çeşitli aktiviteler düzenleyerek bilgilendirmeler yapılması hedeflenmektedir. 

Otizm, bu alanda yapılmış olan pek çok araştırmaya karşın henüz sebebi tam olarak bilinmeyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Hafif, orta ve ağır olarak tanımlanan otizmin tanısı klinik değerlendirme sonrası çocuk psikiyatristi tarafından konulur. Genellikle sosyal ve duygusal alanda bazı sorunlar ve sözel becerilerde kısıtlılıklar gözlemlenmektedir. Bulgular yaşa göre değişiklik gösterebilmektedir. Ancak, en sık görülen bazı durumlardan bahsetmek gerekirse, gelişimsel basamağın önemli adımlarından biri olan göz teması kurmak; Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip olan çocuklarda göz teması çok azdır ya da hiç göz teması kurmayabilirler. Boşluğa bakarmış gibi dalıp giden bakışları gözlemlenebilir. Gülümsediğinizde size hiçbir şekilde karşılık vermeyebilir, ilgilenmeyebilir, odağını başka yöne çevirebilir. Anne veya babası ya da bir başka tanıdığı olmadığı, yalnız kaldığı ortamlarda kişi veya kişilere karşı korku, endişe duymazlar. Duygusal olarak kısıtlılık hissederler.

Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip olan çocuğunuza ismi ile seslendiğinizde size bakmayabilir ya da hiç tepki vermeyebilir. Otizmli çocuklarda bu gelişim basamağında aksaklıklar meydana gelebilir. Ancak, işitme kaybı ile ilgili bir sorunu olup olmadığına dair soru işareti ise, psikiyatristin ilgili uzmana yönlendirmesi son bulur. Gelişimsel basamaklardan biri olan çocuğunuzun istediği bir şeyi işaret parmağı ile göstermesi, otizmli çocuklarda gelişmeyebilir. Çocuğunuz sizin dikkatinizi çekmek amacı ile, sizin o tarafa bakmanızı sağlayacak şekilde ilgi ve odağınızı çekerek, istediğini size gösterebilir. Sosyal ortamda gördüğü şeyin sizin de görmenizi istemiş olabilir ancak otizmli çocuklarda bu durum gerçekleşmez. İşaret parmağını kullanmak yerine, tüm elini kullanarak anne ve babasına isteklerini belirtebilir.

Otizm de çok sık duyduğumuz tekrarlayıcı davranışlar ise; çocuğunuzun kendi çevresinde dönmesi, eşyaları döndürmesi (oyuncak araba tekerliğini döndürmek), dönen eşyalara karşı ilgi göstermesi (çamaşır makinesini seyretmesi), kollarını sanki heyecanlanmışçasına kanat çırpar gibi çırpması, parmak ucunda yürümesi ve öne ve arkaya doğru sallanmasıdır. Otizmli çocuklar, bir oyuncağa, bir markaya, bir dergiye, bir bayrağa, bir plakaya farklı konulara aşırı ilgi gösterebilirler. Bu aşırı ilgileri, sosyal ortamlardaki iletişimlerini kısıtlamaktadır.

     Otizmli çocuğa sahip olan ailelerin yapacakları konusunda onlara destek olmak, onları ilgili alanlara/kuruluşlara (Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri) yönlendirme yapmak çok önemlidir.  Çocuk psikiyatristinin klinik değerlendirmesi sonucunda, engelli sağlık kurulu raporunun alınması ile birlikte tanı koyulur. Otizmde erken tanı çok önemlidir. Anne-baba olarak çocuğunuzda gözlemlediğiniz herhangi bir farklılığın sonucunda hiç vakit kaybetmeden bir çocuk psikiyatristine başvurmak en sağlıklı ve güvenilir yöntem olacaktır. Erken tanı ile birlikte erkenden özel eğitime başlanması, çocuğunuzda tam olarak yerleşmemiş olan otizm belirtilerini, gelişimini destekleyerek gelişim düzeyine uygun becerilere kavuşmasını amaçlamak, yaşıtları ile gelişim farklılıklarını en az düzeye indirgemek için önemli bir adımdır.

       Bunlar dışında bizler yetişkin olarak; parkta, sokakta otizmli çocuklara tuhaf bakışlar atmayarak, ailelerine çok detaylı, gereksiz, onları üzebilecek sorular sormayarak hem diğer bireylere hem de çocuklarımıza örnek olabiliriz.

     Unutmayalım ki; Otizme destek için kabul edilen bugün, tek bir gün ve tek bir ay değildir! Her günümüzü bu durumun farkındalığını bilerek yaşamak dileğiyle…

                                                                                                                                                             Uzman Klinik Psikolog Büşra Ketancı

ERGENLİK

   Ergenlik süreci anlaşılması zor ve karmaşık bir süreçtir. Genç, bedensel ve zihinsel olarak birçok değişim deneyimlemektedir. Zihinsel ve bedensel değişimlerin açık ve net bir şekilde gözlemlenemediği bazı durumlarda; ergenler, ebeveynleri tarafından anlaşılmakta zorluk çekebilmekte ve çatışma yaşayabilmektedir. Ancak, ebeveyn-ergen ilişkisi; içerisinde çatışmanın barındığı büyümek ve gelişmek için harika bir fırsattır. Ebeveynler, deneyimledikleri kaygı, korku, sevgi ve sahip oldukları her ne var ise ergen çocuklarına yansıtırlar. Ergenler de anne ve babalarından deneyimledikleri tüm duyguları geri yansıtırlar. Bu durumda ebeveynler ve ergenler birbirlerinin yansıması olarak yer almaktadır. Ergen çocukların karşı karşıya kaldığı sıkıntılar, anne ve babalarının kendi ergenlik süreçlerinde yaşadıkları sorunlara ışık tutmaktadır ve bu sıkıntılar eğer çözümlenemediyse, çocuklarının ergenlik sürecine tanık olmaları ile birlikte, ebeveynler çözümlenememiş sıkıntılarından dolayı tetiklenir. Bu yüzdendir ki bazı durumlarda ebeveynlerin ergen çocukları ile bir güç savaşına girmesi…

     Ergen çocuğu olan anne ve babalara bazı öneriler:

• Eğer ergen bir çocuğunuz var ise; lütfen onu dinleyin! Bu karmaşık süreçte, gencin ebeveynleri tarafından dinlenilmeye ve anlaşılmaya ihtiyacı var. Çocuğunuzun düşüncelerini ve isteklerini ifade etmesine izin vermek, duygularını size yansıtmasına müsaade etmek, iyi bir ebeveyn-ergen ilişkisinin temelini oluşturacaktır.
• Bir ebeveyn olarak, çocuğunuz hakkında her şeyi bilmek, her şeyi görmek ve her şeyi kontrol etmek istiyor olabilirsiniz; bu durum onun baş edemeyeceğini düşündüğünüz durumlara karşı öncülük ederek kendinizi güvende hissetmenizi sağlıyor olabilir. Ancak, ergen çocuğunuza aşırı müdahalelerde bulunmadan, onun sürecine eşlik etmek ve kontrolü biraz olsun ona vermek, ergen çocuğunuzun kendi sürecinde gelişmesine ve derinleşmesine fırsat sağlayacaktır.
• Ergenler, bu süreçte kendilerini keşifte olduklarından dolayı, benliklerini ve kimliklerini bulmakla oldukça vakit harcarlar. Bu yüzden, anne-baba olarak onları kendi iç seslerini duymalarına engel olmayın, ergen çocuğunuzu peşi sıra gerçeklere boğmamaya özen gösterin.
• Yetişkin olan anne ve babaların hata yapması gibi hem bedensel hem fiziksel hem de ruhsal olarak karmaşık bir süreçten geçen ergen çocuğunuzun da hata yapması oldukça kabul edilebilir. Çocuğunuza çok büyük tepkiler vererek onu korkutmaktan ve öğüt vermekten kaçının. “Bu durum seni epey üzmüş sanırım” gibi açık bir cümle kurmak, kendisini annesinin ve babasının gözünde anlaşılır bir birey olarak hissetmesine yardımcı olacaktır.
• Ergen bir çocuğunuza ev işleri veya başka herhangi bir durumla ilgili görev sorumluluk verdiğinizde ve çocuğunuzun bu görevi yerine getiremediğinde, “Bir işi de beceremezsin zaten.” gibi onu aşağılayıcı bir tutum sergilemekten, beceriksizsin mesajını vermekten kaçının. Çocuğunuza o işi tamamlaması için fırsat tanıyın. Lütfen aceleci olmayın. Eğer ki fırsat tanıdığınızda görevi tamamlayamıyor veya sorunu tek başına çözemiyor ise, o zaman çocuğunuza destek elinizi uzatın ve o duruma özel alternatif çözümler sunmayı deneyin.
• Ergen çocuğunuzun sadece okul başarısı, ödevleri, dersleri ile değil, sahip olduğu zevkleri, arkadaşlıkları, ilk aşkı, düşünceleri ve duyguları ile de ilgilenin.
• Ergenlik, bolca arkadaş edinmenin gerçekleştiği bir dönemdir.Ergen çocuğunuzun sürekli arkadaşları ile vakit geçirmek istediğinde, bu isteğini normal karşılamayı deneyin. Sizinle vakit geçirme süresi azaldı diye çocuğunuza kızmayın, küsmeyin. Çocuğunuzun arkadaşları ile birlikte geçirdiği vakit çok değerli. Elbette ki, anne ve babaları olarak; çocuğunuzun arkadaş seçimlerini, çocuğunuza belli etmeden gözlemleyebilirsiniz.
• Gençler bu dönemde arkadaşları ile vakit geçirmeyi sevdikleri gibi odalarında tek başlarına vakit geçirmeyi de çok severler. Kendisi ile vakit geçirmediğinden yakınan anne ve babalarına anlam veremezler. Bu yüzden, çocuğunuzun odasında vakit geçirmesine, hayal kurmasına, bir şeyler üretmesine izin verin.
• Ve son olarak, çocuğunuzun ne kadar da gireceği sınavlar, yapması gereken ödevler olsa da mutlaka çocuğunuzu bir spor dalına veya sanata yönlendirin. Unutmayın ki; yeni ilgi alanlarına sahip olmak; gençlerin bedensel ve zihinsel gelişimini olumlu yönde etkiler ve kendi duygularını regüle edebilme becerisine sahip olmalarına olanak sağlar.

                                                                                                           Uzman Klinik Psikolog Büşra Ketancı

KADINA YÖNELİK ŞİDDET

    Şiddet, insanın bedensel veya ruhsal bütünlüğüne zarar veren her türlü davranıştır. Kadına yönelik şiddet ise, cinsiyete dayanan, kadını zayıf gören, inciten, onurunu zedeleyen, benliğine fiziksel, cinsel ve psikolojik olarak zarar veren her türlü davranıştır. Elde edilen araştırma sonuçlarına göre, kadının özgürleşme hareketinin başlaması, kadın istihdamının artması ve kadının sosyal durumlarda kendini ifade etme özgürlüğünün yaşanması ile birlikte, geleneksel erkek rollerinin zaman içerisinde değişmeye yüz tutan kadın rollerini kabul edememesiyle birlikte kadına yönelik şiddetin arttığı belirtilmektedir.

  Kadınları kontrol etmeye çalışan ve bu kontrolü sağlayamadığında da kadını öldürmeye kadar varabilen bir şiddet ortaya çıkmaktadır. Kadın işe gitmek istediğinde, ayrılmak istediğinde, kendi kararlarını kendisi vermek istediğinde, kendi zevkine uygun şekilde kıyafet seçimi yaparak giyinmek istediğinde, kadın ve erkek arasında fikir ayrılıkları olduğunda, erkek kadına söz geçiremediğini düşündüğünde ya da kendi isteklerini yaptıramadığında şiddet eylemlerinin arttığı gözlemlenmektedir. Erkeklerin kontrolü kaybetmiş olduğu duygusunu hissetmesi, aşağılık kompleksine sahip olması, ayrılığı kabul etmeme gibi durumlar erkeğin kadın üzerinde üstünlük kurma ve onu kontrol etme çabasından kaynaklanmaktadır. Kontrol etme, baskı hükmetme ve güç gibi süreçlerin erkeklik için gerekli olduğuna dair inançlar ne yazık ki erkeklerin kadınlar üzerindeki baskı ve şiddete meyilli davranışlarını arttırmaktadır.

  Erkek çocuk yetiştirilirken ataerkil düzene göre çocuk yetiştirilmesi ile birlikte, tüm gücün ve otoriterinin erkeğin elinde olması gerektiği, eğer ki bu durumdan taviz verirse ezik olacağı ve yeterince erkek olamayacağı, erkek kimliğinin zedelenebileceğine dair inançlar ve söylemler ile çocuk yetiştirmek yerine erkek çocuklarının da kız çocukları gibi eşitlikçi bir cinsiyet anlayışı ile yetiştirilebileceği, insani ve vicdani değerler benimsetilerek, güç sahibi olmanın doğrudan erkeklik ile ilgili bir kavram olmadığı öğretilerek, düşüncelerini duygularını ve davranışlarını kontrol etmesi gerektiğini,  karşısındaki insana önce saygı sonra sevgi çerçevesinde yaklaşabileceğini ele alarak erkek çocuklar yetiştirmek gerekmektedir. Aksi halde kadına ve çocuğa karşı olan şiddetin önlenmesi oldukça güçtür. Ancak, elbette ki kadına yönelik şiddetin önlenebilmesi ve en aza indirgenebilmesi için bazı öneriler de bulunmak mümkündür. Kadına yönelik şiddet, toplumsal bir yapının sorunu olarak kabul edildiğinden dolayı, tüm toplumlardaki her kesimden insanın konu ile ilgili işbirliği içerisinde olması, kadın erkek eşitliğinin önce yasalar olmak üzere tüm toplumsal normlar ile desteklenmesi, kadının eğitim, ekonomi, sosyal ve siyasal olmak üzere tüm alanlarda katılımlarının desteklenmesi ve güçlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması ve bu alanlarda oluşabilecek ayrımcılıklara karşı tedbirler alınması, Türkiye’de hizmet vermekte olan sığınma evi ve kadın danışma merkezlerinin arttırılması ve niteliklerinin iyileştirilmesine yönelik sosyal, siyasal ve hukuksal alanlarda çalışmaların yapılması, toplumlar arasında cinsiyet rolleri aktarılırken kadının özgürlük alanına müdahale edebilecek geleneksel söylemlerden ve rollerden kaçınılması, okullarda kadınlara yönelik şiddet ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dair konuların derslerde ele alınması, sağlık alanında yapılabilecek bilgilendirme kampanyaları ile birlikte kadının sahip olduğu haklara dair konuların ele alınması gibi öneri ve tedbirler kadına yönelik şiddeti azaltmaya yardımcı olabileceği öne sürülmektedir. Unutulmaması gereken şudur ki; şiddete yönelik yasalarda veya cezai yaptırımlarda esneklik sağlandığı ve şiddete destek gösterildiği zaman; kişiler şiddeti normal olarak kabul eder ve savunur. Ancak şiddet sadece yasalar ile engellenecek bir davranış değil, topluma ve bireylere yönelik önlemlerin birlikte ele alınmasını gerektiren bir durumdur.

   Kadına şiddete ve aile içi şiddete yönelik yasaların esnetilmediği, cezai yaptırımların arttırıldığı, yaşam ve özgürlüğün tehdit altında olmadığı, toplumsal her alanda ayrımcılığın ve eşitsizliğin olmadığı, kadının erkeğin gölgesinde kalmadığı, kadının dış görünüşüne göre yargılanmadığı yarınlara en kısa zamanda ulaşabilmek ümidiyle…

   Her gün evde, işte, okulda, parkta, trafikte, sokakta mücadele veren tüm emekçi kadınların kadınlar günü kutlu olsun!

                                                                                                                                                     Uzm. Kln. Psk. Büşra Ketancı

https://youtu.be/oNG7Wh2dQMM 

https://www.bayrampasa.tv/author/busraketanci/

PANDEMİ SONRASI ÇOCUĞUNUZ OKULA DÖNÜŞ KAYGISI MI YAŞIYOR?

   Her yıl okulların yeni açılacağı dönemde çocuklara ilişkin ortaya çıkabilecek durumlardan bahsedilmektedir. Özellikle okula ilk defa başlayacak olan çocuklarda meydana gelebilecek ayrılık kaygısından bahsedilmektedir. Ancak bu yıl pandemi dolayısıyla çocukların, gençlerin ve anne babalarının ortak olarak hissettiği bir duygu olan kaygı, okulların uzun bir aradan sonra tekrardan açılması ile birlikte çocuklar ve gençler üzerinde etkisi farklı şekillerde gözlemlenebilir. Pandemi dolayısıyla çocuklar uzun bir süredir aile bireyleri ile vakit geçirmeye alıştıklarından dolayı yeniden okula başlıyor olmak ayrılık kaygılarını tetikleyebilir.

   Ebeveynleri olarak çocuklarımıza sürekli olarak, sosyal mesafe kurallarına uymaları gerektiğini, ellerini sık sık yıkamalarını gerektiğini, maske takmaya özen göstermeleri gerektiğini hatırlatarak, anne-baba olarak farkında olmadan çocuklarımıza dış dünyanın ne kadar güvensiz bir yer olduğuna dair ve kendilerini ne kadar koruyabileceklerine dair kaygılarını arttırmaya yönelik söylemlerde bulunabiliriz. Çocuklar, genç ve yetişkin bireyler gibi hissettikleri kaygıyı açıkça ifade etmekte zorlanabilirler. Ancak bu durumda ebeveynler olarak kaygının belirtilerini çocuklar üzerinde gözlemleyebilmek mümkündür. Çocuğunuzda terleme, karın ağrısı, mide bulantısı, hızlı kalp çarpıntısı gibi fiziksel belirtiler gözlemliyorsanız, bu belirtiler çocuğunuzun kaygılı hissettiğine işaret ediyor olabilir. Çocuklar duygularını dile getiremedikleri ve kaygılarını anlamlandıramadıkları için, yaşıtlarına veya anne-babalarına vurma, bağırma, kötü söz söyleme, öfke krizleri geçirme gibi davranışlar gösterebilirler. Ayrıca, okula gitmemek istememe ve anlamlandıramadığınız korkular dile getiriyor olmaları kaygının belirtisi olabilir. Ebeveynler olarak, çocuğunuzun okula gitmek istemediğini, okul ortamından çekindiğini fark ettiğinizde, çocuğunuzun kaygı olup olmadığını, hangi konularda kaygı yaşadığını ve kaygının hangi belirtilerini gösterdiğini anlamaya ve fark etmeye çalışın. Kaygılı durum ve belirtileri anlayabilmenizin yolu çocuğunuzu dikkatli ve ilgili bir şekilde dinlemekten geçmektedir. Çocuğunuzu dinleyerek, onun duygu ve düşüncelerini anlayabilirsiniz. Çocuğunuza böyle bir durumda kaygılanıyor olmanın normal bir duygu olduğunu, herkesin kaygılandığını ancak bununla birlikte baş edebileceğiniz yöntemler oluşturabileceğinizi ifade etmek çocuğunuzun rahatlamasına yardımcı olacaktır. Çocuğunuz ile bu konu hakkında sohbet ederken, kendi kaygınızın olup olmadığını, ne düzeyde kaygı olduğunuzu fark edin. Unutmayın ki; ses tonunuz, jest ve mimikleriniz ve davranışlarınız kaygılı olduğunuzu çocuğunuza yansıtabilir. Bu yüzden anne-baba olarak önce kendi kaygılı ruh halinizi gözden geçirerek sonrasında çocuğumuza yardımcı olmak daha etkili bir yol izlemenize yardımcı olacaktır. Çocuğunuz ile konuşurken daha önce ki yıllarda okulda yapmaktan zevk aldığı faaliyetleri, keyifli anları, arkadaş ilişkilerini, öğretmenleri ile ilişkilerini anımsatmaya yardımcı olacak sorular sormak, çocuğunuzun okul ile ilgili kaygısını azaltmaya yardımcı olabilir. Çocuğunuza okulda alınan güvenlik tedbirlerinden ve korunma yöntemlerinden bahsetmek, okulların açılabildiği gibi özel bir durum olduğu takdirde tekrardan kapanabilme olasılığını ifade etmek, çocuğunuzun okul ile ilgili hayal kırıklığı yaşamasını önleyebilir. Okul dönemi boyunca çocukların kaygılarını, öğretmenleri ile birlikte iş birliği içerisinde olarak takip etmek ve çözüm yolları aramak gerekmektedir. Eğer çocuğunuz veya kendinizin okula başlamak ve okul sürecini olumlu bir şekilde devam ettirebilmek ile ilgili kaygılarınız ile baş etmekte zorlandığınızı düşünüyorsanız, bir profesyonel destek almak adına alanında uzman kişilere başvurulabilirsiniz.

                                                                                                                                                                             Uzm. Kln. Psk. Büşra Ketancı

Depresyon Nedir?

Gündelik yaşamda hepimiz zaman zaman kendimizi mutsuz, üzgün, çaresiz ve karamsar hissetmişizdir. Yaşadığımız olumsuz olay veya durumlara karşı ruh halimizin de aynı doğrultu da olumsuz bir seyir seyredebilir. Ancak, depresyon bozukluğunun, normal gündelik moral bozukluğundan farkı ise şu şekilde ayırt edilebilir:

• Kişinin, neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde çökkün, üzüntülü, umutsuz, kendini boşlukta gibi hissetmesi
• Kişinin, neredeyse her gün, daha önce severek ve isteyerek yaptığı bütün etkinliklere karşı ciddi bir şekilde ilgisinin azalması
• Kişinin iştahında belirgin değişiklikler; aşırı kilo alma/kilo verme
• Kişinin uyku düzeninde değişiklikler; aşırı uyuma/ uykusuzluk çekme
• Kişinin, neredeyse her gün, psikodevinsel kışkırma (ajitasyon) ya da başkaları tarafından gözlenebilecek şekilde yavaşlama hali, dinginlik sağlayamama hali
• Kişinin, neredeyse her gün, bitkinlik ya da içsel gücünün kalmaması, enerjisinde belirgin bir düşme
• Kişinin, belirli bir işe odaklanma da ve dikkatini toplama da güçlük çekmesi
• Yineleyici ölüm düşünceleri / intihar düşünceleri
• Benlik saygısında düşme / aşırı suçluluk duyguları hissetme

Aynı iki haftalık dönem boyunca, yukarıdaki belirtilerden beşi ya da daha çoğu bulunuyor ise ve işlevsellik düzeyinde (gündelik işlerini aynı rutinde devam ettirememe) belirgin bir değişiklik olmuş ise; depresyon bozuklukları düşünülebilir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

• Erken ebeveyn kaybı
• Madde ve alkol kötü kullanımı
• Kadın olmak
• Düşük sosyoekonomik düzey
• Ayrı yaşama, boşanmış olma
• İşsizlik
• Daha önce depresyon belirtilerinin gözlenmiş olması
• Yakın zamanda önemli yaşam olayları, stres etkenleri
• Kişilik yapısı
• Çocukluk döneminde cinsel veya fiziksel kötü davranılma öyküsü
• Bazı ilaçlar
• Tıbbi hastalıklar
• Hormonal değişiklikler

Nasıl Tedavi Edilir?

Depresyon Tedavisi; Bilişsel Davranışçı Terapi ekolü yardımıyla, terapist ve danışan arasında oluşan terapötik ittifak ve işbirliği süreci içerisinde; aktivite planlama ve kendi keşif gibi bazı kongnitif terapi teknikleri kullanılarak tedavi planının oluşturulması amaçlanır. Tedavinin sonlandırılması aşaması için; danışan aynı zorluklarla ve sıkıntılarla tekrar karşılaştığında terapide öğrendiği yeni becerileri kullanıyor olması, danışanın bu becerileri içselleştirerek, otomatik bir biçimde uygulamaya ve hayatının bir parçasına haline getiriyor olması, semptomların azalıyor olması ve klinik anlamda gözlenebilir/ölçülebilir bir biçimde kişinin inanç sistemlerinin, duygu, düşünce ve davranış biçimlerinin değişiyor olması gerekmektedir.